سفته چیست؟
سفته نامی است که بسیار آن را شنیده اید و بار‌ها به بهانه گرفتن وام یا ضمانت از آن استفاده کرده اید.
دیده اید که سفته را در هر گوشه ی شهر در هر دکه روزنامه فروشی، می‌فروشند و این عبارت را که «سفته موجود است» در بسیاری از جا‌ها دیده اید و به همین علت معمولا بسیاری از افراد با خود فکر می کنند که «سفته چه وسیله خوبی است که هرکس می‌تواند هرگاه اراده کند، آن را مثل نقل و نبات بخرد و کارش را راه بیندازد».
اما شاید آن روی سکه را کمتر دیده اید که سفته یک سند معتبر اقتصادی است که به دلیل نشناختن جایگاه آن، بسیاری از مردم را دچار مشکل کرده است.
اگر سری به دادگاه‌ها بزنید، متوجه می‌شوید نا آشنایی با قانون سفته و این تفکر که سفته ابزاری سهل الوصول است و تبعاتی ندارد، برای مردم چه مشکلاتی ایجاد کرده است.
بد نیست بدانیم سابقه کاربرد سفته به اروپا بازمی گردد و این سند از قدیم در آنجا مورد استفاده بوده است و حقوقدانان اروپایی معتقدند سفته پیش از برات و دیگر اسناد تجاری استفاده می‌شده است. ظهور سفته در ایران هم به زمان تدوین قانون تجارت در سال ۱۳۱۱ برمی گردد و امروزه در کشور ما از این سند بیش از برات استفاده می‌شود.
.
سفته در چه مواردی استفاده می شود؟
امروزه در اقتصاد، سفته به عنوان وسیله‌ای اعتباری نقش مهمی در تامین کوتاه مدت منابع سرمایه گذاری ایفا میکند و حتی شرکت‌های بزرگ با صدور آن نزد بانک‌ها، مشکلات مالی جاری خود را مرتفع می‌کنند.
همچنین از سفته می‌توان به عنوان وسیله پرداخت در معاملات غیرنقدی استفاده کرد و این امر در معاملات کالا‌های مصرفی بسیار معمول است و شاید همین عمومیت است که شما می‌بینید سفته همه جا به فروش می‌رسد.
البته بانک‌ها و موسسات اعتباری نیز از این اسناد برای اعطای وام و تقسیط بازپرداخت آن استفاده می‌کنند و به این منظور، در مقابل پرداخت وام به مشتری، از او سفته مطالبه می‌کنند.
در قرارداد‌هایی که شرکت‌ها و موسسات اداری با مقاطعه کاران منعقد می‌کنند، سفته وسیله‌ای ارزان و مطمئن برای تضمین اجرای تعهد از سوی آنان است.
.
برای وصول وجه سفته از ۲ طریق می‌توان اقدام کرد:
از طریق اجرای اسناد رسمی:
چون سفته از اسناد لازم‌الاجراست، در صورتی که دارنده به وظایف قانونی خود عمل کرده باشد، می‌تواند علیه صادرکننده، پشت نویس و ضامن به اجرای اسناد رسمی واقع در اداره ثبت مراجعه و تقاضای توقیف اموال بلامعارض اشخاص فوق و وصول طلب خود را کند.
.
از طریق مراجع قضایی دادگستری:
دارنده سفته با تقدیم دادخواست حقوقی علیه یک یا تمام مسئولان سند تجاری اقامه دعوی میکند و در صورتی که به محکومیت قطعی صادرکننده منجر شود و اگر اموالی از محکوم تحصیل نشود، می‌تواند به استناد قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی تقاضای بازداشت شخص محکوم را کند.
برای آن که دارنده سفته بتواند از مزایای قانونی آن برخوردار شود، باید نکاتی را رعایت کند:
دارنده سفته باید در سررسید، سفته را مطالبه کند، اگر وجه سفته پرداخت شد، قضیه تمام است، ولی در صورت عدم پرداخت، دارنده سفته باید ظرف ۱۰ روز از تاریخ سر رسید، سفته را واخواست کند.
واخواست اعتراض رسمی است به سفته‌ای که در سررسید آن پرداخت نشده و علیه صادرکننده سفته به عمل می‌آید. از آنجا که این اعتراض باید رسما به صادرکننده ابلاغ شود، واخواست در برگه‌های چاپی که از طرف وزارت دادگستری تهیه شده نوشته می‌شود، علاوه بر این بانک‌ها نیز واخواست‌نامه چاپی مخصوص دارند. در واخواست رونوشت کامل سفته نوشته می‌شود و دستور پرداخت وجه سفته که به وسیله دادگاه انجام می‌گیرد، آورده می‌شود.
واخواست سفته برای بهره مندی از مزایای قانونی آن مثل خسارت تاخیر تادیه و توقیف اموال قبل از صدور حکم و سایر مزایای تجاری ضروری است.
هر چند بدون واخواست نیز امکان مطالبه وجه آن وجود دارد ولی در این حالت سفته همانند رسید عادی کارایی خواهد داشت و دعوی ناشی از آن نیز متزلزل خواهد بود.
.
در پر کردن سفته این نکات را رعایت کنید:
۱-مبلغ و تاریخ رسید سفته را حتما قید کنید
در پر کردن سفته علاوه بر مشخصات صادرکننده و اقامتگاه و محل پرداخت، حتما میبایست مبلغ به حروف قید شود. اگر مبلغ قید نشود تا حداکثر میزان اعتبار اسمی سفته مسئول شناخته می‌شوید.تاریخ صدور سفته و تاریخ پرداخت نیز باید به طور مشخص در محل مربوطه قید شود، قید نکردن تاریخ سررسید سفته به معنی عندالمطالبه بودن این سند است.
درصورت رعایت نکردن موارد فوق سفته از از زمره اسناد تجارتی خارج می‌شود. به این معنا که شما باید برای وصول آن مثل یک ورقه تعهد به پرداخت دین مدنی به دادگاه مراجعه کنید و خیلی از مزایا مثل مسئولیت تضامنی امضاکنندگان سند را از دست می‌دهید. تضامنی بودن پرداخت به این معنا است که دارنده حق دارد برای وصول تمام مبلغ سند به هر یک از امضاکنندگان رجوع کند و اگر مهلت‌های مذکور در قانون تجارت را به منظور واخواست رعایت کند، می‌تواند معادل مبلغ سند، اموال مسئول پرداخت آن را بدون پرداخت خسارت احتمالی توقیف نماید.
.
۲- در سفته حسن انجام کار تاریخ ذکر نشود
سفته حسن انجام کار درواقع همان سفته ای است که هنگام قراردادهای کاری و استخدام ها ، کارفرما بابت ضمانت انجام کار از شما دربافت میکند.یکی از مهمترین نکات در صدور و در پر کردن سفته حسن انجام کار این است که در تاریخ پرداخت سفته ، به جای درج تاریخ حتما قید شود ” سفته بابت حسن انجام کار ” و اصلا تاریخ پرداخت ذکر نشود . مثلا می توانید در سفته متن ” در وجه شرکت………. / آقای………. بابت تضمین حسن انجام کار قرارداد شماره .. ” را بنویسید . بهرحال ذکر اینکه سفته به چه منظور صادر شده است بسیار مهم است . همچنین حتما در سفته ذکر کنید که آن وجه را به چه کسی یا چه شرکتی صادر کرده اید .
.
۳-نگه داشتن یک نسخه از سفته حسن انجام کار
نکته مهم بعدی درباره در پر کردن سفته حسن انجام کار این است که در قرارداد کار خود از کارفرما بخواهید در صورت عدم ثبت ، حتما شماره سفته را در قرارداد درج کند . پس از صدور سفته ضمانت انجام کار یک نسخه از آن را کپی و نزد خود نگه دارید تا در صورت امتناع کارفرما از استرداد آن بعد از قطع روابط کاری ، بتوانید از طریق مراجع قضایی اقدام کنید .
.
۴-هرگز به اسم کسی سفته امضا نکنید
با توجه به اینکه تا این لحظه جرمی به عنوان صدور سفته بلامحل در قوانین جزایی پیش‌بینی نشده است باید دقت کنید هرگز به اسم دیگری سفته را امضا نکنید که مطابق قانون تعزیرات مصداق بارز جرم جعل است ولو اینکه نامبرده راضی به این عمل شما بوده باشد.
اگرچه شما می‌توانید با پشت‌نویسی سفته را انتقال بدهید. مثلا سفته را به شخصی انتقال دهید و زیر آن را امضا کرده یا بنویسید به فلانی برای وصول وکالت می‌دهم و امضا کنید. اگر سفته‌ای را برای ضمانت یا تضمین انجام تعهدی به کسی می‌دهید به طور حتم این کار را دریکی از دفترخانه‌های اسناد رسمی انجام دهید و از او رسید بگیرید که از چه بابت سند را به وی سپرده‌اید. این کار شما را از مشکلات بعدی در دادگاه آسوده خاطر میکند.
.
۵-درصورت خودداری از پرداخت مبلغ سفته وقت را از دست ندهید
درصورتی که صادرکننده سفته در سررسید از پرداخت خودداری کرد شما باید از تاریخ سررسید حداکثر طی ۱۰ روز به مجتمع قضایی یا بانک‌ها مراجعه و واخواست خود را در برگه‌های مخصوص در سه نسخه تنظیم، امضا و پس از الصاق تمبر توسط مأمور ابلاغ به آدرس صادرکننده ابلاغ کنید. همچنین به یاد داشته باشید هیچ نوشته‌ای نمی‌تواند جایگزین واخواست یا اعتراض نبود تأدیه را بگیرد.
شما باید از تاریخ واخواست طی مدت یک سال برای کسی که سفته را در ایران صادر کرده و مدت ۲ سال برای کسی که سفته را در خارج از ایران صادر کرده، طبق قاون تجارت اقامه دعوی کنید. در صورت رعایت نکردن مهلت‌های مذکور و انجام ندادن موارد فوق، شما حق مراجعه و طرح دعوی علیه پشت‌نویسان و ضامنین آنها را از دست می‌دهید و نمی‌توانید بدون واخواست از دادگاه بدون ایداع خسارت، تقاضای تأمین خواسته کنید.
شما می‌توانید برای طرح دعوا به دادگاه محل وقوع عقد و قرارداد یا دادگاه محل ایفای تعهد (پرداخت وجه) و یا دادگاه محل اقامت خوانده (صادرکننده سفته یا ضامن و ظهرنویسان) مراجعه کنید.برای طرح دعوای مطالبه وجه سفته‌های با مبلغ زیر ۵۰ میلیون ریال به شورای حل اختلاف و بالاتر از این مبلغ به دادگاه‌ها می توان مراجعه کرد.
.
۶-در امضای سفته به نام دیگری دقت زیاد کنید
امضایی که پشت سفته به نام دیگری صادر شده به معنای ضمانت شما در پرداخت مبلغ سند است. بنابراین حتما در مراودات روزمره با دقت بسیار و مطالعه دقیق مفاد مندرج در سند (سفته) نسبت به ضمانت، دریافت یا انتقال آن اقدام کنید.
.
۷-سفته بدون نام طلبکار
در صدور سفته ، این امکان وجود دارد که بدهکار،سفته ای را که صادر می کند ، بدون ذکر نام طلبکار به وی بدهد که در این صورت فرد می تواند یا خودش در سررسید برای گرفتن پول اقدام کند یا این که آن را به دیگری حواله بدهد، عبارت «حواله کرد» در سفته به شخص دارنده این اختیار را می دهد که بتواند سفته را به دیگری منتقل کند، ولی اگر «حواله کرد» خط زده شود، دارنده سفته نمی تواند آن را به دیگری انتقال دهد و تنها خود وی باید برای وصول آن اقدام کند، علاوه بر آن می تواند با پشت نویسی آن را به شخص دیگری انتقال دهد.
.
منابع:
.https://rahelehamiri.ir
.https://www.hossienyavari.ir
